Tanzimat Dönemi Edebiyatı Konu Anlatımı

Tanzimat Dönemi Edebiyatı Konu Anlatımı

TANZİMAT EDEBİYATI: (1860-1896)

*1839’da Tanzimat Fermanı ilan edilerek Batılılaşma ve yenileşme hareketinde önemli bir aşamaya gelinmiştir.

*Osmanlının bu son dönemindeki hareketlilik edebiyata da yansımıştır.

*Edebiyatımız, 1860’da “Tercüman-ı Ahval” gazetesinin yayınlanmasıyla yeni bir adım atmış ve “Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı” başlamıştır.

*Bu dönem sanatçıları, edebiyatın amacının “halkı eğitmek” olduğu noktasında birleşirler.

*Bu anlayışla sade bir dile doğru geçilmesi gerektiğini düşünmüşlerdir.

*Divan edebiyatına karşı eleştiriler başlamıştır.

*Eski edebiyatımızın şairleri hayali bir sevgili uğruna ölürken; Tanzimat sanatçılarının hayata bakış açıları değişmiş, inanılan fikirler uğrunda ölünebileceğini söylemişlerdir.

*Halk edebiyatına dönülmesi gerektiğini dillendirenler olmuştur.

*Özellikle öğrenim için Fransa’ya gönderilen ve batı kültürüyle tanışan aydınlar yenilik arayışlarına girmişlerdir.

*Bu dönemde yapılan tartışmalar, “doğu-batı / eski-yeni” mücadeleleri çerçevesinde gelişmiştir.

*Divan edebiyatı için yıkıcı; Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı için yapıcı bir dönem olmuştur.

*Tanzimat edebiyatı 3 dönemde incelenebilir:

1. A) HAZIRLIK DÖNEMİ: (1839-1860)

*Sanatçıların Batı edebiyatı ile karşılaştığı 1860’dan önceki dönemdir.

*Bu dönemde:

-Şinasi, Fransızca’dan yaptığı çevirileri Tercüme-i Manzume adlı eserde toplamıştır.

-Yusuf Kamil Paşa, Fenelon’dan Telemak adlı romanı çevirmiştir.

-Takvim-i Vakayi ve Ceride-i Havadis gazeteleri yayına başlamıştır.

-Şinasi, Şair Evlenmesi adlı tiyatro eserini yazmıştır.

*Tanzimat edebiyatı hazırlık dönemi sanatçıları:

YUSUF KAMİL PAŞA, SADULLAH PAŞA, AKİF PAŞA, ETHEM PERTEV PAŞA

1. B) TANZİMAT EDEBİYATI BİRİNCİ DÖNEM ÖZELLİKLERİ: (1860-1876)

*Fransız edebiyatı örnek alınmıştır.

*Roman, hikâye, eleştiri, tiyatro, makale, anı gibi türler ilk defa edebiyatımıza girmiş, batılı anlamdaki ilk örnekleri bu dönemde ortaya konmuştur.

*Vatan, millet, devlet, özgürlük, hak, adalet, eşitlik gibi konular ilk defa işlenmeye başlanmıştır.

*Sanatçılar, eleştirmelerine rağmen divan edebiyatının etkisinden kurtulamamışlardır.

*Tanzimat edebiyatı birinci dönemde “toplum için sanat” anlayışı hâkim olmuştur.

*Sanatçılar edebiyatı, fikirlerini aktarmak için bir araç olarak görürler.

*Halkı aydınlatmak için eserler verilmiştir.

*Şiirde estetik güzellik değil; içerik ön plana çıkmıştır.

*Eski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duyguları işlemişlerdir.

*Konuşma diline geçiş hedefi gerçekleşmemiştir.

*Klasisizm ve romantizm akımının etkileri görülür.

*Noktalama işaretleri ilk defa bu dönemde kullanılmıştır.

*Bu dönem sanatçıları, edebiyatın yanında siyasetle de ilgilenmiştir.

*Düzyazı ilk kez bu dönemde şiirin önüne geçmiştir.

*Bu döneme “Şinasi-Ziya Paşa-Namık Kemal okulu” da denir.

Klasizm > Şinasi, Ahmet Vefik Paşa, Yusuf Kamil Paşa

Romantizm > Namık Kemal, Ahmet Mithat, Şemsettin Sami

*Tanzimat edebiyatı birinci dönem sanatçıları:

İBRAHİM ŞİNASİ, NAMIK KEMAL, ZİYA PAŞA, AHMET MİTHAT EFENDİ, AHMET VEFİK PAŞA, ŞEMSETTİN SAMİ, ALİ SUAVİ, DİREKTÖR ALİ BEY

ŞİNASİ (1826-1871)

• İbrahim Şinasi, edebiyatımıza birçok yeniliğin yerleşmesini sağlamıştır.
• Asıl adı İbrahim’dir.
• İlklerin yazarıdır:İlk tiyatro, ilk şiir çevirisi, Batılı anlamda ilk fabl, ilk özel gazete, ilk makale, ilk noktalama işaretini kullanan kişidir.
• Halk için sanat görüşünü benimsemiştir.
• Noktalama işaretlerini ilk defa Şinasi kullanmıştır.
• Şinasi’nin şiiri, yeniliği ve değişime teşebbüs etmesi bakımından önemlidir.
• İlk defa Şinasi, şiirlerine işlediği konulara uygun başlıklar koymuştur.
• Parça güzelliğine değil bütün güzelliğine önem vermiştir.
• Türk basınının ilk başyazarıdır.
• Gazeteciliği ile dönemin genç ve aydınları üzerinde etkili olmuştur.
• Şinasi, Malherbe’nin Fransız şiirinde yapmaya çalıştığı gibi edebiyatı yeni baştan kurmak istemiştir.
• Namık Kemal ve Ziya Paşa’yı yetiştirmiş olan kişidir.
• 1859’dailk tercüme şiirler olan “Tercüme-i Manzume“yi yayınlamıştır.
• İlk yerli tiyatromuz Şair Evlenmesi‘ni 1859’da yazmış ama 1860’ta Tercüman-ı Ahval’de yayımlamıştır.
• 1860’ta Agah Efendi ile beraber ilk özel gazetemiz olan Tercüman-ı Ahval gazetesini çıkarmıştır.
• 1862’de tek başına Tasvir-i Efkar gazetesini çıkarmıştır.
• Münacat ve İlahi şiirleriyle kaside anlayışına, “Arz-ı Muhabbet” manzumesi ve “Eşek ile Tilki” hikayesi ile divan şiirine biçim bakımından yeni şekiller vermeye çalışmıştır.
• Mustafa Reşit Paşa için yazdığı kasideler eski kasidelerden biçim ve içerik bakımından farklıdır.
• Münacat’ta ise Allah’ı akıl ve mantık yoluyla bulabileceğimizi ifade eder.
• Nesir dilini, şiir dilinden uzaklaştırmıştır.
• Klasik Divan edebiyatının hayal dünyasını reddedip somut hayallere yönelmiştir.
• Edebiyatı, düşüncelerini ifade etmek için bir araç olarak kullanmıştır.
• Yusuf Kamil Paşa, Fazıl Mustafa Paşa, Suphi Paşa, Ahmet Vefik Paşa tarafından da desteklenmiştir.
• İlk tiyatro eserimizi: Şair Evlenmesi’ni yazdı.
• İlk makaleyi yazdı: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
• İlk özel gazetesi çıkardı: Tercüman-ı Ahval
• Eserleri: Durub u Emsalı Osmaniyye (Osmanlı Atasözleri Kitabı), Tercüme i Manzume (Çeviriler), Müntehabat -ı Eşar(şiirleri), Divan-ı Şinasi, Tasvir i Efkâr

NAMIK KEMAL (1840-1888)

• Namık Kemal, “Vatan ve Hürriyet Şairi” unvanıyla tanınmıştır.
• “Encümen-i Şuara” şairlerindendir.
• Eleştirileriyle divan edebiyatını yıkıp yerine yeni bir edebiyat oluşturmayı hedeflemiştir.
• Ziya Paşa, Harabat adlı antolojisinde divan edebiyatını savunduğu için onu eleştirmiş; bu eserine karşı Tahrib-i Harabat ve Takip’i yazmıştır.
• Namık Kemal’in şiirleri başta muhteva bakımından yeni, şekil bakımından eskidir.
• Hak, adalet, hürriyet, eşitlik, vatan vb. konuları ısrarla işlemiştir.
• Vatan, millet, özgürlük kelimelerini edebiyatta ilk kullanan kişidir.
• Romantizm akımının etkisinde kalmıştır.
• “Sanat toplum içindir.” fikrini savunmuştur.
• Yapıtlarında tarihi ve toplumsal konular üzerinde durmuştur.
• Aruz ölçüsünü kullanmış; heceyi de denemiştir.
• Her tür eser vermiş ama özellikle tiyatro ve roman türünün benimsenmesinde önemli katkısı olmuştur.
• Tiyatro, Namık Kemal için bir eğlencedir; ama eğlendirirken düşündürür, eğitir ve faydalı olur.
• Namık Kemal’in bütün tiyatrolarıdram türündedir.
• “Vatan yahut Silistre” piyesi oynanan ilk tiyatromuzdur.
• ”Vatan yahut Silistre” piyesinden dolayı Magosa’ya sürgüne gönderilmiş, “İbret” kapatılmıştır.
• Hürriyet, Hadika, İbret gazetelerinde ulus, özgürlük, adalet vb. konularda yazılar yazmıştır.
• İlk edebi romanımız İntibah‘ı, ilk tarihi romanımız Cezmi‘yi, ilk eleştiri eserimiz olan Tahrib-i Harabat‘ı; ilk eleştiri yazısı olan “Lisan-ı Osmaninin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir“i yazmıştır.
• Londra’da Ziya Paşa ile beraber Hürriyet gazetesini çıkarmıştır.
• Valilik, “Kanun-i Esasi Komisyonu” Şuray-ı Devlet, memurluk gibi önemli görevlerde bulunmuştur.
• Toplumcu bir sanat çizgisindedir.
• Eserleri:
  ilk tarihi romanımız; Cezmi
  İlk edebi romanımız; İntibah
  Tiyatroları :Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Gülnihal, Kara Bela,Celalettin Harzermşah
  Eleştiri eserleri: Renan Müdafenamesi, Tahrib-i Harabat (Ziya Paşa’ya karşı), İrfan Paşa’ya Mektup, Takip
  Diğer eserleri: Kanije, Silistre Muhasarası, Osmanlı Tarihi, Büyük İslam Tarihi, Evrakı Perişan

ZİYA PAŞA (1825-1880)

• Ziya Paşa, ilk edebiyat tarihi taslağı sayılan “Harabat“eserini yazmıştır.
• Yeni (Genç) Osmanlılar Cemiyeti’nin üyesidir.
• Bir dönem Jön Türklerle ortaklaşa hareket etmiştir.
• Doğu ile Batı kültürü arasında çelişkide kalmıştır.
• Ziya Paşa düşünceleriyle Avrupalı, duygularıyla Doğulu olmuştur.
• Eserlerini “hikemi” bir üslupla yazmıştır.
• Şiirlerinde divan edebiyatı nazım şekillerini kullanmıştır.
• Namık Kemal ile beraber Kanun-i Esasi Komisyonunda yer almış; Londra’da Hürriyet gazetesini çıkarmışlardır.
• Halk şiirinin ve dilinin gerçek edebiyatımız olduğunu belirten “Şiir ve İnşa“adlı makalesini (1868) yazmasına rağmen kendisi böyle davranmamıştır. Daha sonra, Harabat adlı antolojisinde ise divan edebiyatını savunmuştur.
• Biçimce eski içerikçe yeni olmaya gayret göstermiştir.
• Terkib-i bent, terci i bent‘leri meşhurdur.
• Bazı beyitleri bugün vecizeye dönüşmüştür. Bir çok dizesi halk arasında atasözü gibi kullanılmıştır.
• Eserleri: Zafername, Harabat, Eş’ar-ı Ziya, Defter-i Amal, Terkib-i Bent, Terci-i Bent …

AHMET MİTHAT EFENDİ (1844-1912)

• Ahmet Mithat Efendi, “Yazı Makinesi” ve “Hace-i Evvel” unvanıyla anılmıştır.
• En üretken yazarımız odur. 36’sı roman olmak üzere 200’e yakın eseri vardır.
• Halk için roman geleneğini benimsemiştir.
• Halka okuma alışkanlığı kazandırmıştır.
• Sade, açık bir dille yazmış, okuyucuyu eğitmeyi ve okuyucuya faydalı amaçlamıştır.
• Bedir, Devir, Tercümanı Hakikat gazetelerini çıkarmıştır.
• Geçimini kalemiyle sağlayan ilk yazarımızdır.
• Yeni edebiyatı savunanların safında yer almıştır.
• Yanlış batılaşma, kölelilik müessesi, gençlerin eğitimi, kötü kadınlar, evlilikte aksayan taraflar gibi konuları işlemiştir.
• Hikaye ve romanlarında ansiklopedik bilgiler vermiş, okuyucuya gereksiz nasihatler etmiş, taraf tuttuğunu açıkça göstermiştir.
• Dil, teknik ve anlatım bakımından başarılı değildir.
• Yapıtları teknik ve üslup bakımından zayıf olsa da dili ve betimlemeleri bakımından önemlidir.
• Eserlerinde iyiler kazanır, kötüler kaybeder.
• İstanbul Türkçesini bütün yalınlığıyla kullanmıştır.
• Servetifünuncuları, tenkit ederek onları “dekadanlar” diye nitelemiştir.
• Halkın anlayacağı bir dilde ve onları ilgilendiren konularda eserler vermiştir.
• İlk hikâye örneklerimizden biri sayılan “Letaif-i Rivayet“i yazmıştır.
• Romantizmden etkilenmiştir.
• Eserlerinden bazıları:Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Felatun Bey ve Rakım Efendi, Yer Yüzünde Bir Melek, Henüz On Yedi Yaşında…

ŞEMSETTİN SAMİ ( 1850-1904 )

• Şemsettin Sami, devrinin en büyük dil bilgini sayılmıştır.
• Sözlük, ansiklopedi ve dil alanındaki çalışmalarıyla tanınmıştır.
• İlk yerli romanımız olan Taaşşuk-u Talat ve Fitnatadlı eseri yazmıştır.
• Türkçenin ilk sözlüğü Kamus u Türkî adlı sözlüğü yazmış.
• Kamus u Fransevi ve Kamus-ı Alam’ı yazmıştır.
• Göktürk Kitabeleri, Kutadgu Bilig gibi Türk edebiyatının ilk eserlerini, Türkiye Türkçesine çeviren ilk araştırmacımızdır.
• Türkçülük fikrinin yayılmasına katkıda bulunmuştur.
• Romantizmin etkisinde kalmıştır.
• “Tercümanı Şark” gazetesinin başyazarlığını yapmıştır.

AHMET VEFİK PAŞA (1823-1891)

• Ahmet Vefik Paşa, tiyatromuzun en büyük kilometre taşıdır. Türk tiyatrosunun kurucusu sayılır.
• Bursa valiliğine atandıktan sonra Bursa’da birçok kültürel faaliyetin yanında tiyatro açmıştır.
• Halkın tiyatroyu sevmesi için özellikle Moliere‘den çeviriler yapmıştır.
• Dönemin Türkçülük fikrinin en büyük savunucusudur.
• Yalın, anlaşılır bir halk dili kullanmıştır.
• Tarih, dil, folklor alanında önemli çalışmalar yapmıştır.
• Birçok çeviri yapmıştır.
• Eserleri: İnfiali Aşk, Dudu Kuşlar, Zor Nikâh, Zoraki Tabip, Kadınlar Mektebi ,Şecere-i Türk eserlerinden bazılarıdır.

1. C) TANZİMAT EDEBİYATI İKİNCİ DÖNEM ÖZELLİKLERİ: (1876-1896)

*Sanatçılar, baskıcı yönetim nedeniyle bireysel konulara yönelmişlerdir.

*Karamsarlık hâkimdir.

*Gazetenin etkisi bu dönemde azalmıştır.

*Dilde sadeleşme çalışmaları terkedilmiş, eski dile dönülmüştür.

*Birinci dönem sanatçılarına göre süslü ve sanatlı bir dil kullanılmıştır.

*Batı edebiyatı nazım şekilleri kullanılmaya başlanmıştır.

*Hece ile bazı denemeler yapılmış olmasına rağmen aruzun hâkimiyeti devam etmiştir.

*Birinci döneme göre eserlerde teknik bakımdan gelişme vardır.

*Bu dönemde “güzel olan her şey” şiirin konusu olmuştur. Konular genişlemiştir.

*Tanzimat edebiyatı ikinci dönemde ise “sanat için sanat” anlayışı hâkim olmuştur.

*Romantizm yanında natüralizm ve realizm etkili olmaya başlamıştır.

*Şiirde romantizmin etkileri görülür.

*Şiirlerde ölüm, yokluk, hiçlik, melenkoli gibi konular işlenmiştir.

*Romanlarda gözleme yer verilmiştir. Ayrıca sebep-sonuç ilişkisi üzerinde durulmuştur.

*İstanbul’un dışına çıkılmamıştır. (Karabibik romanı hariç)

*Bu döneme “Ekrem-Hamit-Sezai okulu” da denir.

Romantizm > Abdülhak Hamit Tarhan

Realizm > Recaizade Mahmut Ekrem, Samipaşazade Sezai

Natüralizm > Nabizade Nazım

*Tanzimat edebiyatı ikinci dönem sanatçıları:

RECAİZADE MAHMUT EKREM, ABDÜLHAK HAMİT TARHAN, NABİZADE NAZIM,

SAMİPAŞAZADE SEZAİ, MUALLİM NACİ, MİZANCI MEHMET MURAT

İKİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATININ SANATÇILARI

RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847- 1914)

• Recaizade Mahmut Ekrem, yeni edebiyatçılar tarafından “üstat” kabul edilmiştir.
• Öğretmen, eleştirmen, teorisyen ve hoca sıfatıyla tanınmıştır.
• O Tanzimat Dönemi’nde ortaya attığı teorilerinde Batı edebiyatını esas kabul etmiştir.
• İlk realist romanımız olan: Araba Sevdası‘nı yazmıştır.
• Tevfik Fikret‘in akıl hocasıdır.
• Muallim Naci ile uzun yıllar süren “eski-yeni” kavgasında yeniyi savunmuştur. Muallim Naci tarafından tenkit edilmiştir. Muallim Naci ile “abes – muktebes” kavgasını yapmıştır. Bu kavgada Recaizade, “Kafiye kulak içindir.”, Muallim Naci de “Kafiye göz içindir.” anlayışını savunmuştur.
• “Sanat sanat içindir ve kafiye kulak içindir.” görüşünü benimsemiştir.
• “Her güzel şey şiirin konusudur.” diyerek şiirin konu zenginliğine katkı yapmıştır.
• Oğulları Piraye, Emcet ve Nijat’ın ölümü kendisini sarsmış, bu olayın etkisiyle duygusal şiirler yazmıştır.
• Şiirlerinde romantizm, romanında realist ve tiyatrolarında klasisizmden etkilenmiştir.
• “Güzel” olan her şeyin şiirin konusu olabileceğini savunmuş ve bunu eserlerinde uygulamıştır.
• Ona göre şiir, konuşma dilinden farklı olmalı ve ahenk ile içerik uyumlu olmalıdır.
• Edebiyatıcedide’nin Servet-i Fünun dergisi etrafında oluşmasına önderlik etmiştir.
• İlk eseri tiyatro türündeki Afife Anjelik, ilk şiir kitabı ise Nağme-i Seher’dir.
• Talim-i Edebiyat, edebiyat ve sanat üzerine hocalık dönemlerindeki ders notlarını içerir.
• “Çok Bilen Çok Yanılır” adlı tiyatrosu komedi türünde olup modern tiyatronun başarılı bir örneğidir.
• Şinasi ve Namık Kemal, Avrupa’ya gidince Tasvir-i Efkar’ın idareciliğini yapmıştır.
• Muallim Naci’nin Demdeme‘sine karşılık Zemzemeadlı kitabı yazmıştır.
• Tiyatroları: Afife Anjelik, Çok Bilen Çok Yanılır, Vuslat (Süreksiz Sevinç).
• Şiirleri: Zemzeme, Nağme-i Seher, Tefekkür, Yadigâr-ı Şebap, Pejmürde, Nefrin …
• Romanları: Araba Sevdası, Muhsin Bey.
• İnceleme: Talim-i Edebiyat adlı eseri onun edebiyata dair görüşleri içeren en önemli eseridir. Takdir-i Elhan…

ABDÜLHAK HAMİT TARHAN ( 1852-1937)

• Abdülhak Hamit Tarhan, edebiyatımızın en bireysel şairlerindendir.
• Batılılaşma hareketinin asıl öncüsü olarak kabul gördüğü için kendisine “Şairi Azam” (büyük şair) lakabı verilmiştir.
• Gözlem ve izlenimleriyle şiir yazmıştır.
• Düşünen adamdan çok yapan adam özelliği taşımaktadır.
• Tiyatroları oynanmaya uygun değildir. (Macera-yı Aşk, Sabru Sebat, İçli Kızlar, Finten, Nesteren, Liberte )
• Şiirlerinde yeni konular işlemiştir. Romantizmin etkisinde, metafizik konuları, ölüm, ölüm sonrası yaşam, hayat, tabiat, aşk gibi temalar içeren eserler vermiştir.
• “Makber” şiirinde metafiziksel konuları işlemiş ve divan şiirinin biçimsel özelliklerini değiştirmiştir.
• Recaizade’nin teori olarak ortaya attığı yeni fikirleri o şiirlerinde uygulamıştır.
• Hamit’in eserleri, Servetifünun’a zemin hazırlamıştır.
• Serbest ve Batıdan alınan nazım biçimlerini kullanmıştır.
• Lirik, epik ve felsefi şiirler yazmıştır.
• “Sahra“ilk pastoral şiirimizdir ve ilk tabiat tasvirleri burada yer alır.
• Validem” edebiyatımızdakiilk kafiyesiz şiir
• Şiirlerinde zıt duygu ve düşünceleri bolca kullanmıştır.
• Şiir dilinde kapalı bir anlatım, soyut konularla birleşince anlaşılmayı zorlaştırmıştır.
• Eserlerinin yarısı tiyatro türündedir.
• Tiyatrolarının bazıları manzum, bazıları mensur, bazıları da biçimce karışıktır.
• Tiyatrolarında hem aruz hem hece ölçüsünü kullanmıştır.
• Tiyatrolarında; İslam, Türk, Arap, Hint tarihi ve gerçek dışı tarihten konularını seçmiş, piyesleriyle öne çıkmıştır.
• Piyesleri, kişi kadrosu bakımından oldukça geniştir. Tiyatrolarını, oynanması amacıyla değil okunması amacıyla yazmıştır.
• Hamit, hiç roman ve hikaye yazmamıştır.
• Eserlerinde Doğu ve Batı kültürünün sentezini yapmıştır.
• “Finten” adlı dramını, en güzel eserim, diye nitelemiştir.
• İlk eseri “Macera- yı Aşk” piyesidir.
• Makber, Sahra, Ölü, Belde, Bunlar O’dur, Hacle, Garam, İlham-ı Vatan, Baladan Bir Ses, Divaneliklerim şiir kitaplarıdır.

MUALLİM NACİ (1850-1893)

• Mualllim Naci, asıl adı Ömer’dir.
• Recaizade Mahmut Ekrem’le eski- yeni kavgasında eski’yi savunmuştur.
• Döneminin edebiyat sahasında otorite olarak görülmüştür. Klasik Türk şiirinin son temsilcilerindendir.
• Şiir ve tenkit türüyle daha çok ön plana çıkmıştır.
• Divan şiiri geleneğini devam ettirmiş ve gençleri bu tarz şiirler yazmaya teşvik etmiştir.
• Eserlerini sade ve anlaşılır yazmaya önem vermiştir.
• Eski şiirin savunucusu olmuş, gençler tarafından örnek alınmıştır.
• Divan şiiri zihniyetindeki şiirlerinde aruzu ustaca kullanmış ve sade bir dille yazmıştır.
• Muallim Naci; Recaizade Mahmut Ekrem’in sanat ve edebiyat anlayışı ile Abdülhak Hamit’in dil ve anlatımını şiddetle eleştirmiştir.
• Recaizade’nin “Zemzeme” ve Takdir-i Elhan’daki eleştirilerine “Saadet” gazetesinde cevap vermiş, bunları “Demdeme” adıyla toplamıştır.
• Halk edebiyatı nazım şekillerinden de yararlanmıştır.
• Yabancılaşmaya karşı çıkıp milli kültürü savunmuştur. Yeniliğe değil, aşırı, kontrolsüz, körü körüne Batılaşmaya karşı çıkmıştır.
  Yeni türleri de kullanmıştır.
• Düzyazılarında yeni edebiyat geleneğini benimsemiştir.
• Köyden söz eden ilk şiir olan “Köylü Kızların Şarkısı“nı yazmıştır.
• Dili ağırdır; ancak başarılıdır.
• Eserleri: Ateşpare, Füruzan (bkz. Füruzan kimin eseri?), Şerare (şiir) Demdeme, Muallim (eleştiri), Islahat-ı Edebiye (sözlük)

NABİZADE NAZIM (1862-1893)

• Nabizade Nazım‘ın Türk edebiyatının yeni bir şekil almasında önemli katkıları olmuştur.
• İlk köy romanımız kabul edilen Karabibik‘i yazmıştır.
• İlk psikolojik roman denemesi sayılan Zehra‘yı yazmıştır.
• Realizm, natüralizm‘in öncülerinden sayılır.

SAMİPAŞAZADE SEZAİ (1860-1936)

• Samipaşazade Sezai, hikayelerinde kullandığı yeni yöntemler, Servetifünuncular tarafından benimsenmiştir.
• Batılı anlamda ilk gerçekçi hikayeler olan “Küçük Şeyler“i yazmıştır.
• Tasvir ve gözlemleri gerçekçidir.
• Kullandığı dil, süslü ve ağır olup gereksiz benzetmelere de yer vermiştir.
• Eserleri:
  Roman: Sergüzeşt (Tek romanıdır).Burada roman kahramanı Dilber üzerinden kölelik problemini işlemiştir. Realist bir anlayışla yazmıştır.
  Hikaye: Küçük Şeyler (Batılı anlamda ilk gerçekçi hikayelerimizdir. Alphonse Daudet’ten etkilenmiştir.
  Hikaye, Makale, Anı: Rumuzel-Edep
  Tiyatro: Şir
  Nesir, Anı, Mersiye: İclal

DİREKTÖR ALİ BEY (1844 – 1899)

• Direktör Ali Bey, Tercüme Odası’nda görev almıştır.
• Duyun-ı Umumiye idaresi’nde “Direktör” olmasından dolayı bu lakapla anılmıştır.
• Tiyatro, mizah, gezi yazısı türleriyle tanınmıştır.
• Tiyatro eserleri, karakter komedisi türündedir.
• Tiyatrolarında yalın, anlaşılır bir halk dili kullanmıştır
• Diyojen, Çıngıraklı Tatar, Hayal dergilerinde mizahi yazılar yazmıştır.
• 1897’de hazırladığı “Lehçetül Hakayık” Türk edebiyatının ilk mizah sözlüğüdür.
• Eserleri:
  Tiyatro: Kokana Yatıyor, Tosun Ağa, Ayyar Hamza, Misafiri, İstiskal, Geveze Berber, Letafet…

TANZİMAT EDEBİYATINDA ROMAN VE HİKÂYE

• Bütün eserler teknik açıdan zayıftırlar.
• Duygusal ve acıklı konular işlenmiştir.
• Yazarlar olaylara müdahalede bulunmuştur.
• Eserlerde karakter oluşturulamamıştır. Genellikle ya iyi ya da kötü özellik taşıyan tipler kullanılmıştır.
• İyiler eserlerin sonunda mükâfat alırlar, kötüler de cezalarını alırlar.
• Tanzimat ikinci dönemin sanatçıları birinci döneminkilere göre daha başarılı olmuştur.

TANZİMAT EDEBİYATINDA ELEŞTİRİ

• Bu dönemde genellikle “eski- yeni” kavgasına dayanan eleştiriler olmuştur.
• Namık Kemal’in Ernest Renan’ı eleştiren Renan Müdafaanamesi bu dönemin önemli eserlerindendir.
• Muallim Naci ile Recaizade Mahmut Ekrem arasındaki Demdeme – Zemzeme tartışması da bu dönemin önemli örneklerindendir.

TANZİMAT EDEBİYATINDA TİYATRO

• Tiyatro ilk defa bu dönemde görülmeye başlanmıştır.
• İlk tiyatro örneği Şinasi’nin Şair Evlenmesi’dir.
• İlk dönemin sanatçıları tiyatroyu bir eğitim aracı olarak görmüşlerdir.
• İkinci dönemin sanatçıları da tiyatroyu eğlence olarak görmüşler; ancak onların tiyatroları oynanmak için değil okunmak için yazılmışlardır.